الف. مفسران در مورد اين دو بوستان چند احتمال داده‏اند.

1. بهشت جسمانى و بهشت معنوى. «2»

بعيد نيست اين احتمال به احتمال اول (بهشت جسمانى و معنوى) برگردد. رضوان الهى در حقيقت همان معنويتى است كه شامل حال اينها مى‏شود.

2. بهشتى كه در مقابل اعمال به ما مى‏دهند و بهشتى كه لطف الهى است.

3. بهشت اطاعت و بهشت ترك گناه. «1»

مانعى ندارد كه همه اين معانى درست باشد، حتى ممكن است اشاره به بهشت‏ها يا مراتب ديگرى از بهشت هم باشد كه خداوند در اختيار انسانهاى پارسا قرار مى‏دهد.

ب. اگر خدا محبوب ماست «وَالَّذِينَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبَّاً لِلَّهِ؛ «2»

 و [لى‏] كسانى كه ايمان آورده‏اند خدا را بيشتر دوست دارند.» و اگر خدا زيباترين كمالها را دارد و انسان فطرتاً عاشق اوست، ترس از او چه معنايى دارد و چرا كسى كه از خدا بترسد، پاداش بيشترى دارد؟

پاسخ اين است كه ترس از خدا به معناى ترس از ذات خدا نيست؛ ترس از مقام اوست. «وَلِمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ جَنَّتَانِ؛ و براى كسى كه از مقام پروردگارش بترسد، دو بوستان (بهشتى) است.» براى مثال اگر همسايه شما، قاضى باشد، چه بسا با او روابط خيلى خوبى داشته باشيد؛ اما وقتى در دادگاه مقابل او قرار مى‏گيريد، از جايگاه او هراس داريد، چون ممكن است حكمى كه صادر مى‏كند، عليه شما (به فرض مجرم بودن) باشد. هر

مجرمى از مقام قاضى هراس دارد، هر چند خود قاضى بسيار رحيم و مهربان باشد.

در «وَلِمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ» مقام پروردگار، مقام داورى و عدالت در روز رستاخيز است و ما مقابل خدايى قرار مى‏گيريم كه داور و عادل است.

از خدا مى‏ترسيم، چون كارهاى بدى داريم و در حقيقت ترس ما از مقام خدا، به معناى ترس از عدالت و داورى او و ترس از اعمال ناپسند خودمان است.

برخى از مفسران «1» ترس از مقام خدا را به ترس از مواقف قيامت، ترس از حضور در پيشگاه او براى حساب، ترس از مقام علمى خدا و مراقبت دائمى او نسبت به انسانها يا ترس از دوزخ دانسته‏اند كه ممكن است همه اين موارد به ترس از عدالت و داورى خدا باز گردد.

__________________________________________________

 (1). الرحمن، 49 به بعد

 (2). احتمال ديگر اين است كه منظور بهشت مادى و بهشت رضوان الهى باشد. در روايات اشاره شده است كه مردم اعمال خود را تاجرانه يا به اميد بهشت انجام مى‏دهند. به گروه اول بهشت مادى و به گروه دوم هر دو بهشت را مى‏دهند.

__________________________________________________

 (1). تفسير نمونه، ج 23، ص 162، الميزان، ج 19، ص 109، مجمع البيان، ج 9، ص 314، تفسير شريف لاهيجى، ج 4، ص 343، مخزن العرفان، ج 12، ص 140، منهج الصادقين، ج 9، ص 128

 (2). بقره، 165.

__________________________________________________

 (1). التبيان، ج 9، ص 479، تفسير بيان السعاده، ج 4، ص 135، تفسير نمونه، ج 23، ص 160، الميزان، ج 19، ص 108، البرهان، ج 5، ص 242، ح 10342 و ح 10343، مجمع البيان، ج 9، ص 314 و ....

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: